Çîroka şanogerekî pênaber: Aram Taştekîn

            Em vê carê portreya şanogerekî ji Amedê pêşkêş dikin. Portreya Aram Taştekîn. Çîroka şanogerê ku li Amedê dest pê kiriye û li Fransayê bi penaberî lê dîsa di şanoyê de didome. Vaye ji devê wî çîroka wî:

            Mîrovekî ku jiyana wî ji rêzê be nikare bibe hunermend. Em dema  li jiyana hemû hunermendên serkeftî dinêrin jiyana wan hemûyan sansasyonel e. Jiyana me jî di xwezaya xwe de sansasyonel e. Gava ez behsa çîroka xwe dikim kesên Fransî  ji min dipirsin, gelo ev rastiye an te afirandiye?  Gava ez ji welat derketim min got ezê teqez hunera xwe berdewam bikim. Li vir ez mecbûr im li ber xwe bidim. Ez nehatime ku li kolanên Ewropayê bigerim û jiyanekî ji rêzê bijîm. Jiyanekî ji rêzê min dikaribû li welatê xwe jî bijîm. Mesele haps be ez karibûm wekî hemû kesan biketima hapsê jî lê min li hemberî vê yekê îtîraz kir. Min got na ez ê bedana xwe mehkûm nekim û ezê berdewam bikim.

            Belê ez li Fransayê me, lê hîn mêjiyê min li Kurdistanê ye. Ez gava serê sibê şiyar dibim dadikevim kolanan ez ferq dikim ku ev cihekî din e. Ez her roj bi vê şikestinê şiyar dibim. Di dilê min de hêlek din heye û dibêje Aram tu yê di demeke nêz da vegerî Kurdistanê. Teqez ez ê vegerim welatê xwe. Ji ber vê jî ez haziriya roj bi roj dikim, çi ji destê min tê ez dikim; ez xwe xurt dikim û tûrikê xwe tijî dikim. Ez dibêm, ez ji vir çi bikim tûrikê xwe ji bo pêşeroja şanoya kurdî derfeteke/nêrîneke cuda ye. Ez bi vê motîvasyonê tevdigerim û heta niha min moralê xwe qet xera nekiriye. Belê hestiyarî heye, êş heye, elem heye lê niha ez van diavêjim paş. Ez wiha difikirim: Me kurdbûnê ne hilbijart ku em kurd bin, lê piştî ku em kurd in, em mecbûr in ku em heqê kurdbûnê bidin.

Mamostetiya li şanoya li Licê

            Navê min Aram Taştekîn e. Ez li navçeya Amedê  li Farqînê hatime dinê. Heta 15 saliya xwe li Farqînê bûm pişt re me bar kir Amedê. Eleqeya min ya şanoyê li Amedê dest pê kir. Di Konservatuarê Cegerxwînê de min beşa şanoyê xwend û pişt re min dest bi lîstikvaniya şanoyê kir. Di heman demê de min mamostetiya şanoyê jî dikir, hem bi zarokan re hem bi ciwanan re. Di sala 2016’an de ez çûm Şaredariya Licê, wekî mamosteyê şanoyê li wir salekî xebitim, pişt re îhraç bûm. 2015’an de min belgefîlmekî amade dikir li ser şerê li navçeya Sûrê. Di dema kêşanê de ez hatim binçavkirin. Pişt re doz vebû... Pişt re… Pişt re… Û min mêze kir ku rewş nebaş e û wiha dixuye ku demekî dirêj ezê di girtîgehê de bimînin, min biryara derketinê da û di sala 2017’an de ez hatim Fransayê. Ez niha li vir penaber im ,statuya penaberî dane min.

            Ez dema hatim vir min hemû bîranînên xwe li vir dinivîsandin. Yên ku li welat qewimî bûn, yên ku li vir qewimî bûn, yên ku tiştên bi min ecêb dihatin hemû tişt min dinivîsandin. Wexta min serî li penaberiyê da ez di rêzê de dimam, rojê 12, 13 saet di rêzê de dimam. Min di rêzê de ciwan nas dikirin û min hemû çîroka wan jî dinivîsand. Min dixwest ku tiştekî bi van çîrokan çêbikim, her çiqas rengên me, zimanê me cuda be jî em li vir hêmû yek bûn. Min dest bi nivîsandina şanonameya xwe di wan rojan de kiribû.

            Çîroka min yanî çîroka şanoya min xewn bû. Min sê heyvan her roj heman xewn dît. Di xewna xwe de, ez li Kurdistanê bûm. Ez bi bisqilêtê diçûm nav rezan. Di zarokatiya xwe de jî wiha bû. Xewna min di nav xewnê de xera dibû. Pişt re min got jiyana rastî kîjan e jiyana xewnan kîjan e. Di xewn de laşê min li Fransayê bû lê mêjiyê min li Kurdistanê bû. Gava min dest bi nivîsandina lîstika xwe kir dîsa min heman xewn dit û îja heta nav rêzên me diçûm lê tiştekî eceb hebû ku bisqilêt bisqileta Şaredariya Parîsê bû. Navê lîstika min, "World is a Bleu" bû. Navê koma muzîkê jî "Kristoff K. Roll" ku em bi hev re xebitîn. Formata lîstikê bi vî awayî derbas dibe. Piçekî xewn e piçekî rastî ye. Çarçewoya lîstikê ya min bû, biranînên min bû, lê min çîrokên din jî lê zêde kirin. Ciwanek hebû ji Sûdanê bi bisqilêtê hatibû heta vir. Di dawiya her hevoka xwe da digot "c’est tout " yanî “hemû ev e”. Digot, ez bi bisqilêtê hatime Fransayê "c’est tout " "c’est tout " . Malbata min nizane ez li vir im "c’est tout ". Yek hebû ji Sûrî hatibû. Hemû hevokên wî "Apres" re dest pê dikir yanî “pişt re”. "Apres", DAIS  ez hatim Hatayê, "Apres" ez hatim Îzmîr, "Apres" hatim xapandin. "Apres"perên min dizîn. Çîrokên bi vî rengî hene tê de.

Gelo ev çîrok rastî ye,yan xeyal e?

            Lîstika min wekî salona mahkemê bû. Temaşevan di cihê jûriyê de rûniştibû, li kêleka min parêzerên min hebûn. Min dest bi çîroka xwe û qala xwe dikir. Min dixwest vê bibejim; ez pir girêdayî welatê xwe me.  Belê rewşa vir zor e, zehmet e lê ez bi hunera xwe li Kurdistanê li ser piya bûm û ezê li vir jî bi hunera xwe li ser piya bim.

            Tiştên ku bala min kêşa temaşevanên min polîtik bûn. Carina xemgîn dibûn, dikeniyan, ecebmayî diman... Gava lîstik diqediya hemû ji min dipirsîn, gelo ev çîrok rast e yan na? Min digot belê ev çîrok jiyana min e.

            Li vir li her şaredariyê sahneya şanoyê û konservatuarek heye. Jixwe her tim dibêjin, ji bo her kesî şano. Ez niha li vir zaningêhê dixwînim. Beşa şanoyê dixwînim. Bi rastî jî perwerdehiya ku min li Konservatuara Cegerxwîn dîtibû pir bi kêrî min hat û ji min re rê vekir û niha jî ez di vê rêyê de dimeşim. Bi rastî jî Konservatuara Cegerxwîn bandorek mezin li ser min çêkiriye. Lîstika ku niha ez li vir dilîzim bi xêra perwerdehiya li Cegerxwîn û koma me ya Teatra Yekta Hêvî bû. Teatra Yekta Hêvî rihekî amator e lê di heman dêmê de jî bi hêstekî profesyonel tevdigeriya. Ez silavê xwe ji hemû hevalên xwe re dişînim. Ez wan dişopînim. Xebatên pir pîroz dikin, ez wan pîroz dikim. Koma me komekî bi serê xwe bû. Li ser piyê xwe disekinî û hîn jî wiha ye. Bi rastî her lîstikek ku me dilîst rêyekî mezin li peşiya min  vekir. Ji tiştên biçûk bi tiştên ji rêzê me tiştên gelekî xweş derdixistin. Lîstika me ya bi navê  “Mars”, “Wenda”, “Yên Xwedê Ji Wan Stendî” ji wan bûn. Rihekî amator bû lê cidiyeteke profesyonel bû. Teatra Yekta Hevî rengekî ye ez hêvidar im heta hatayê jî wê berdewam bike. Di dîroka şanoya kurdî de cih û rengê wê jî dê cuda be.

Projeyên min

            Kurdistan axêkî hîn nehatiye keşifkirin e. Çîrok pir in. Em pir dewlemend in. Mesela ez çîroka ku li vir dilîzim heke ez li Kurdistanê bilîzim ez ê temaşevanan nebînim, ez vê yekê baş dizanim. Lê çîroka me li vir pir balê dikşîne ji ber ku jiyanek wisa li vir tune ye. Ez niha serê xwe li ser çîrokbejiyê diêşinim. Di demeke nêz de lîstika min a duyemîn derdikeve. Di vê çîrokê de jî mijar dîsa Kurdistan û Fransa ye. Formata çîrokbêjî bî kar tînim. Şaredariya Parîsê produksiyona lîstika min dike. Hemû mafên min jî didin min û bangî çêkerên(produktor) mezin dikin. Heke çêker şanoya te biecibînin tên şanoya te distînin û belav dikin.

            Min ji bo masterê serî lê da û hat qebûl kirin. Mijara min “di dengbêjî de têkiliya dengbêj bi lehengên çîrokê û bi temaşevanan re çi ye” Ez ê li vir li ser dengbêjan bixebitim ji ber ku koka me ji wir tê. Bi rastî jî bîrekî tije zêr e. Mamosteyên min dengbêj in, rotaya min dengbêj in. Ji ber ku di denbêjî da îmajînasyonek e mûazzam heye. Gava dengbêj çîrokêke dibêje tu çavê xwe bigrî tu filmê wî temaşê dikî. Tu dibêjî qey dramaturjiya wê ji berê de hatiye çêkirin dema em li çîrokên Çêxov dinêrin çiqas rastiya jiyanê ye, bi ya min îro ku çîrokên ku dengbêj qal dikin û tiştekî ku Çêxov qal dike heman tişt in.  

Şanoya vir û ya wir

            Li vir şanoya modern heye. Jiyanekî din e. Feylosofî, xeyal, sînema, şano, muzîk hemû tişt li nav hev ketiye. Gava ez li vir li şanoyê temaşe dikim devê min vekirî dimîne. Li ser sehnê her tişt heye, sînema, sergî, şer, şanoya klasîk, muzîk, dans elementên medyatîk... Carinan ez dibêjim gelo ev şano be, tiştên ku  me dikir çi bûn? Tiştên ku me dikir jî rengekî din bûn, astekî din bûn, hestek din bûn

Bursê digirim, dişebitim, dersa kurdî didim

            Heke mirov kokê xwe nizanibe mirov winda dibe. Di hîşê min da pênc sal şûn zelal e, tabî jiyan çi dide pêşiya me ez nizanim. Lê ku derfetên min destûr bidin ez dixwazim  li vir heta doktorayê biçim. Bi rastî jî bi her awayî ve jiyan li vir pir zor e. Mala min 18 metrekare ye, ez 800 Euro kîrê didim û 120 Euro jî vergî didim, ji ber ku ez li Parîsê dijîm. Ez hem lîstikvanî dikim, hem burs distînim û bi şev jî li restoranek dixebitim heftê sê rojan heta nîvê şevê û di heman demê de jî dersa kurdî didim kesên fransî. Hey ku me meseleya ziman vekir ez dixwazim çend tişan bêjim. Fransî zimanekî pir zor e lê bi rastî jî ez bi şev û bi roj dixebitîm ji bo ku hîn bibim di salekî de hatim asta  ku  tez binivîsim şano bilîzim û  dersa kurdî bi zimanê fransî bidim. Min bi çar destan bi zimanê kurdî girtiye ji ber ku ew cewhera min e. Hemû hevalên min yên fransî her roj ji min hînê kurdî dibin, min demek berê ferq kir ku min silav daye kî çend hevok kurdî ji min hîn bûye. Belê jiyan li vir wisa ye, her roj berxwedan lazim e  nexwe têkçûn ne dûr e.

            Ez ê rojekî vegerim Kurdistanê, heke rewşa Kurdistanê sibê jî baş bibe ez ê sibê vegerim. Di dilê min de heye ku ez rojekî vegerim û ez bibim derhênerê Şanoya Bajarê Mezin ya Amedê. Niyeta min ev e, xeyala min ev e û  bi rastî ez pir dûr jî nabînim. Her dar li ser axa xwe şîn dibe, ez ê jî rojêkî vegerim li ser axa xwe û ji nû ve şîn bibim.

            Penaberî tiştekî eceb e, tu berî her tiştî carina bêrihay bêhna welatê xwe dikî, bêriya çaya Roj Cafe dikî, şareba Xanê Sulukluyê dikî… Penaberî tiştekî wisa ye ku tu kesek nin î, tu gelek kes î.

            Kurdistan baxçê gulan e û min pir bêriya baxçê gulan kiriye...